Transit Rejimi ve Kapsamlı Teminat

Transit Rejimi, ithalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş ve ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içindeki bir noktadan diğerine taşınmasına uygulanmaktadır. Transit Rejiminde rejim hak sahibi (asıl sorumlu); transit rejimi beyanında bulunan veya hesabına transit rejimi beyanında bulunulan ve transit rejimi kapsamında gümrük idaresine karşı mali olarak sorumlu olan kişi olarak tanımlanmaktadır.

Ortak Transit Rejimi, Topluluk Transiti ve Ulusal Transit Rejimi

Ortak Transit Sözleşmesi kapsamında diğer akit taraflarile birlikte (Avrupa Birliği (AB), Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üye ülkeleri ve Birleşik Krallık, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Ukrayna, Gürcistan, Moldova ve Karadağ) uygulanan, Ortak Transit Rejimi’nde eşyanın yetkili makamların denetimi altında Akit Taraflardan birinin bir idaresinden en az bir sınır geçerek aynı Akit Tarafın başka bir idaresine veya başka bir Akit tarafın idaresine taşındığı rejime Ortak Transit Rejimi denilmektedir.

Eşyanın Topluluk sınırları içindeki iki nokta arasında gümrük vergilerine tabi tutulmaksızın taşınmasını sağlayan rejim ise Birlik Transit Rejimi’dir.

​Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde yer alan bir hareket idaresinden başlayıp herhangi bir ülke sınırı geçişi olmaksızın yine Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde yer alan bir varış idaresinde sonlandırılan transit işlemlerinde kullanılan rejimUlusal Transit Rejimi’dir.

T1 rejimi, Topluluk dışı eşyanın ortak transit hükümleri çerçevesinde eşyanın taşınmasına uygulanan rejim iken, T2 rejimi ise topluluk eşyasının ortak transit hükümleri çerçevesinde taşındığı rejim türüdür.

TR rejim kodu, ulusal transit işlemlerinin ayırt edilebilmesini teminen Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde başlayıp biten taşıma işlemlerinde kullanılır.

Transit Rejiminde Teminat 

Transit rejimi kapsamında taşınan eşya için tahakkuk edebilecek gümrük vergilerinin ödenmesini garanti altına almak amacıyla teminat verilmesi zorunludur.

Ancak;

a) Havayolu,

b) Boru hattı,

c) Denizyolu,

ç) Basitleştirilmiş usulde demiryolu,

İle yapılan taşımalarda teminat aranmamaktadır.

Bakanlık tarafından rejim hak sahibinin başvurusu üzerine belirli şartlar kapsamında basitleştirilmiş uygulamalara izin verebilmekte olup, kapsamlı teminat veya teminattan vazgeçme bunlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Basitleştirme İzninin Genel Koşulları 

Kapsamlı teminat ve teminattan vazgeçmenin de aralarında bulunduğu basitleştirmelere ilişkin izinlerin verilebilmesi için başvuru sahibinde;

a) Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik olmak,

b) Usulsüzlük ve vergi cezaları ile ilgili olarak;

1) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının %2'sini aşan sayıda vergi kaybına neden olan gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle ceza uygulanmamış olması,

2) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının %5'ini aşan sayıda gümrük mevzuatının ihlali nedeniyle usulsüzlük cezası uygulanmamış olması,

3) Gümrük ve vergi mevzuatları uyarınca ödenmemiş herhangi bir vergi, ceza ve gecikme faizi bulunmaması.

c) Yönetim Kurulu üyeleri, sermayesinin yüzde onundan fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz çalışanlarınınbelirlenen katalog şunlardan kesinleşmiş ceza veya mahkûmiyet kararı bulunmaması,

ç) Basitleştirmelerin usulüne uygun olarak yürütülmesini sağlamak üzere; başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük son bir yıl içinde en az 500 transit beyannamesi(TIR Karnesi dâhil) kapsamı eşyayı transit etmesi veya ilgili basitleştirilmiş usul kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirebileceğine ilişkin bilgi ve belgeleri sunması.

Bununla birlikte, Basitleştirme başvurusunda;

Ticaret Sicil Gazetesi,

Yönetim Kurulu üyeleri, sermayesinin yüzde onundan fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz çalışanlarının arşiv bilgilerini de içeren son bir ay içerisinde alınmış adli sicil kayıtları, bu kişilerden yabancı uyruklu olanların adli sicil kayıtlarını ibraz edememeleri halinde, 

Yönetmelik Ek-52'de yer alan taahhütname ile birlikte geçerli pasaportlarının yeminli tercümesi,

Bulunması gerekmektedir.

Kapsamlı Teminat

Kapsamlı Teminat, bir kişinin birden fazla transit işleminde kullanabileceği bir teminat türüdür. Kapsamlı teminat tutarı, kapsamlı teminat izni çerçevesinde izin sahibince teminat gümrük idaresine sunulan tutardır. Referans tutar, izin sahibinin kapsamlı teminat sisteminden faydalanmasını teminen teminat gümrük idaresince onaylanan ve sisteme tanıtılan tutardır. Herhangi bir indirim veya vazgeçme uygulaması söz konusu olmadığında, kapsamlı teminat tutarı referans tutara eşittir. Kapsamlı teminat izni çerçevesinde teminat gümrük idaresine sunulan her bir teminat mektubu karşılığında bir referans tutar belirlenir.

Kapsamlı Teminat İzin Başvurusu Ve İznin Verilmesi

Başvuru Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne yapılmaktadır. Gümrük Yönetmeliği’nde belirtilen genel koşulları sağlayan ve kapsamlı teminat izni için başvuran kişi, Gümrük Genel Tebliği (Transit Rejimi) (Seri No: 4) ek-9'da yer alan başvuru formu ile birlikte; başvuruda,

a) Talep edilen referans tutara,

b) Talep edilmesi halinde, ortak transit rejiminde kâğıtusulde işlem yapıldığında kapsamlı teminatın kanıtı olarak kullanılmak üzere, TC31-Kapsamlı Teminat Sertifikası adedine, 

İlişkin bilgilere yer vermektedir.

İzin makamı, başvuru sahibinin kapsamlı teminat iznine ilişkin koşulları yerine getirip getirmediğini kontrol etmekte ve yapılan değerlendirme sonucunda iznin verilmesinin uygun bulunup bulunmadığı başvuru sahibine bildirmektedir.

İznin verilmesinin uygun bulunması halinde, teminat gümrük idaresince referans tutarın belirlenmesinde başvuru sahibince talep edilen tutar dikkate alınmaktadır.

Kapsamlı teminat izin başvurusunun teminat gümrük idaresince kabul edildiğinin izin sahibine bildirilmesini müteakip en geç üç ay içerisinde, referans tutar üzerinden hesaplanan teminat tutarını kapsayan teminat mektubu, doğrudan kefil tarafından teminat gümrük idaresine sunulur.

Kapsamlı Teminatta İndirim Ve Teminattan Vazgeçme

Genel koşulları sağlayan ve kapsamlı teminatta indirim veya teminattan vazgeçme izni için başvuran kişi, Ek-9'da yer alan başvuru formu ile birlikte;

a) Kapsamlı teminatta indirim veya teminattan vazgeçme için belirtilen ek koşullara,

b) Talep edilmesi halinde, ortak transit rejiminde kağıtusulde işlem yapıldığında teminattan vazgeçme izninin kanıtı olarak kullanılmak üzere TC33-Teminattan Vazgeçme Sertifikası adedine, 

ilişkin bilgi ve belgeleri sunmaktadır.

Kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme başvuruları en az on milyon TL tutarındaki kapsamlı teminat mektupları için yapılır. İzin sahibine ait, teminat gümrük idaresince kabul edilerek sisteme tanımlanmış birden fazla teminat mektubu bulunması durumunda, hangisi için talepte bulunulduğu başvuruda belirtilir.

Kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme başvurusunda;

a) Başvurunun kayda alındığı tarih itibarıyla, son 1 ay içerisinde tescil edilmiş beyannameler hariç olmak üzere, başvuruya konu GRN kapsamında tescil edilen ve nihai statüye getirilmemiş beyanname sayısının, toplam beyanname sayısının % 1'ini ve her durumda 200 adeti aşmaması,

b) Başvurunun kayda alındığı tarihten önceki üç yıl ve başvuru yılına ait son geçici vergi dönemi esas alınmak suretiyle,  yeminli mali müşavir tarafından düzenlenen raporda, başvuru sahibinin genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun bir muhasebe sistemine ve şirket büyüklüğüne uygun bir idari örgütlenmeye sahip olduğunun, mali yapısının sağlam olduğunun, yükümlülüklerini karşılayacak yeterli mali kaynağa sahip olduğunun ve referans tutar ile kapsamlı teminat tutarı arasındaki farkı karşılayacak kadar öz kaynağının bulunduğunun gösterilmesi,

Gerekmektedir.

İzin sahibinin (Birinci Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı) başvurusu üzerine, başvurunun kayda alındığı ayın ilk günü itibarıyla, yukarıda sayılan koşullara ek olarak;

a) Başvuruya konu GRN'nin en az bir yıldır sisteme tanımlı olması,

b) Son bir yıl içerisinde başvuruya konu GRN kapsamında en az 1000 transit beyanı ile taşıma yapılmış olması,

c) Son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının % 1'ini aşan sayıda, Kanunun 235 inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca ceza uygulanmamış olması,

ç) Son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının % 4'ünü aşan sayıda, birinci fıkrası hariç Kanunun 241 inci maddesi uyarınca usulsüzlük cezası uygulanmamış olması,

Koşullarının birlikte sağlanması durumunda, teminat mektubuna ilişkin kefil tarafından düzenlenen zeyilnamenin teminat gümrük idaresince kabul edilmesini müteakip kapsamlı teminat tutarı referans tutarın % 50'sine eşit olacak şekilde referans tutar artırılır (Referans tutar, kapsamlı teminat tutarının 2 katı olacak şekilde sisteme tanımlanır) (İkinci Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı).

İndirimden yararlanan izin sahibinin (İkinci Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı) başvurusu üzerine, başvurunun kayda alındığı ayın ilk günü itibarıyla yukarıdasayılan koşullara ek olarak,

a) Başvuruya konu GRN'nin en az iki yıldır İkinci Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı olarak kullanılıyor olması,

b) Son bir yıl içerisinde başvuruya konu GRN kapsamında en az 2000 transit beyanı ile taşıma yapılmış olması,

c) Son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının % 0,75'ini aşan sayıda, Kanunun 235 inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca ceza uygulanmamış olması,

ç) Son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının % 3'ünü aşan sayıda, birinci fıkrası hariç Kanunun 241 inci maddesi uyarınca usulsüzlük cezası uygulanmamış olması,

koşullarının birlikte sağlanması durumunda, teminat mektubuna ilişkin kefil tarafından düzenlenen zeyilnamenin teminat gümrük idaresince kabul edilmesini müteakip kapsamlı teminat tutarı referans tutarın % 30'una eşit olacak şekilde referans tutar artırılır (Referans tutar, kapsamlı teminat tutarının 3,33 katı olacak şekilde sisteme tanımlanır) (Üçüncü Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı).

İndirimden yararlanan izin sahibinin (Üçüncü Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı) başvurusu üzerine, başvurunun kayda alındığı ayın ilk günü itibarıyla, üçüncü fıkrada sayılan koşullara ek olarak,

a) Başvuruya konu GRN'nin en az üç yıldır Üçüncü Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı olarak kullanılıyor olması,

b) Son bir yıl içerisinde başvuruya konu GRN kapsamında en az 4000 transit beyanı ile taşıma yapılmış olması,

c) Son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının % 0,5'ini aşan sayıda, Kanunun 235 inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca ceza uygulanmamış olması,

ç) Son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının % 2'sini aşan sayıda, birinci fıkrası hariç Kanunun 241 inci maddesi uyarınca usulsüzlük cezası uygulanmamış olması,

d) İzin sahibinin, ortak transit işlemleri için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca düzenlenmiş C2 veya L2 türü yetki belgelerinden birine, ulusal transit işlemleri için ise söz konusu Bakanlıkça düzenlenmiş C2, K veya L türü yetki belgelerinden birine sahip olması,

e) (d) bendine konu belgeler kapsamında özmal olarak, en az 100 adet çekicinin ve toplamda en az 200 taşıtın kayıtlı olması,

f) Transit rejimi kapsamında yapılan taşımalarda, taşıtların uydu üzerinden takibine imkan veren elektronik sistem kullanıldığının ilgili belgelerle tevsik edilmesi,

g) İzin sahibinin, Avrupa Akreditasyon Birliğinin karşılıklı tanıma anlaşmalarına imza atmış akreditasyon kurumları tarafından akredite edilmiş uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca düzenlenen ve akreditasyon kurumunun markasını taşıyan güncel ISO 9001 ve ISO 27001 sertifikalarına sahip olması,

ğ) Başvurunun kayda alındığı tarihten önceki üç yıl esas alınmak suretiyle, ek-11'e uygun olarak yeminli mali müşavir tarafından düzenlenen raporda, başvuru sahibinin, referans tutarın beş katını karşılayacak kadar öz kaynağının bulunduğunun, son üç yılda cari oranın 1,1'in altına düşmemesi kaydıyla son üç yıllık cari oran ortalamasının asgari 1,4 olduğunun ve özvarlık/pasif oranı ortalamasının asgari 0,5 olduğunun gösterilmesi,

h) İzin sahibinin, son üç yıl içerisinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca takibata uğramadığına ve en az 5 yıldır kurumlar vergisi mükellefi olduğuna ilişkin vergi dairesinden alınacak belgenin bulunması,

Koşullarının birlikte sağlanması durumunda anılan GRN için sistemde tanımlı olan tutara kadar teminattan vazgeçme tanınır (Dördüncü Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı). İzin sahibine ait tüm GRN'ler esas alındığında, teminattan toplamda vazgeçilecek miktar, firmanın ödenmiş sermayesinin beşte birinden fazla olamayacaktır.

İzinli Gönderici Yetkisine Sahip Firmalara Kapsamlı Teminatta İndirim Hakkı 

İzinli gönderici yetkisine sahip firmalara, teminat gümrük idaresine yapılacak başvuru üzerine ortak koşulların sağlanması durumunda, en az on milyon TL tutarındaki kapsamlı teminat mektubu olması durumu, İkinci Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı ve Üçüncü Düzey Kapsamlı Teminat Kullanıcısı şartları aranmaksızın üçüncü düzey kapsamlı teminat kullanıcısı olma hakkı tanınmaktadır.Referans tutar ile kapsamlı teminat tutarı arasındaki farkı karşılayacak kadar öz kaynak bulunduğunun gösterilmesi koşulunun ikinci düzey için sağlanması halinde, bu firmalara ikinci düzey kapsamlı teminat kullanıcısı olma hakkı tanınmaktadır.