Dünya Ticaret Örgütü ve Menşe Şahadetnamesi İlişkisi

Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 03.05.2023 tarih ve 32179 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış olup, söz konusu Yönetmelik değişikliği ile Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi olmayan ülkelerden yapılacak ithalat ve yapılan ithalata ilişkin söz konusu ürünün DTÖ üyesi olmayan ülke menşeli olmadığının kanıtlanmasına yönelik olarak, menşe şahadetnamesi aranılacak haller ve buna ilişkin benzer menşe hususlarında değişikliğe gidilmiştir.

Yazımızda, menşe şahadetnamesi aranılacak haller ile menşe şahadetnamesinin sonradan ibraz edilmesi durumunda teminat işlemleri hakkında yapılan değişikliklere, bununla birlikte Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi olmayan ülkelere ve bu kapsamda dikkat edilmesi gereken hususlara yer verilecektir.

Gümrük Yönetmeliği’nde Yapılan Değişiklikler

Gümrük Yönetmeliği’nin “Menşe şahadetnamesi aranılacak haller” başlığı altında düzenlenen 38’inci maddesinde yapılan değişiklikle İthalat Rejimi Kararı eki listelerde Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan ülkeler için öngörülen gümrük vergisi oranının aynı listelerde yer alan Diğer Ülkeler sütununda gösterilen gümrük vergisi oranından daha yüksek bir oranda belirlenmiş olması halinde eşyanın Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülke menşeli olduğunu tevsik etmek üzere menşe ülkenin veya ihracatçı ülkenin yetkili makamlarınca düzenlenmiş olan menşe şahadetnamesi ibraz edileceği,

Menşe şahadetnamesinin sonradan ibraz edileceğinin serbest dolaşıma giriş beyannamesinde belirtilmesi veya ibraz edilen menşe şahadetnamesinin şekil veya muhteva itibarıyla yanlış veya eksik bilgi taşıması nedeniyle gümrük idaresince kabul edilmemesi halinde; İthalat Rejimi Kararı eki listelerde Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan ülkeler için uygulanan yüksek oranda vergiden kaynaklanan gümrük vergisi farkının da diğer yükümlülükler gibi nakit teminata bağlanması,

Hususlarına yer verilmiştir.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve Üye Olmayan Ülkeler

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasına (GATT) istinaden yürütülen son çok taraflı ticaret müzakere turu olan Uruguay Turu (1986-1995)’nun sonucunda, 1995’te kurulmuştur. Türkiye GATT’a 1951 yılında Torquay Turu sırasında taraf olmuş ve DTÖ’nün de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

DTÖ’nün şu andaki üye sayısı 164 olup, yaklaşık 23 ülkenin üyelik görüşmeleri devam etmektedir.

DTÖ üyesi olmayan ülkeler; İran, Cezayir, Sudan, Belarus, Sırbistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Bosna Hersek, Andorra, Bahamalar, Butan, Komorlar, Curacao, Ekvator Ginesi, Etiyopya, Irak, Lübnan Cumhuriyeti, Libya, Sao Tomé ve Principe, Somali, Güney Sudan, Suriye, Doğu Timor, Türkmenistan ve Özbekistan olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yapılan Değişiklik Sonrasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Gümrük Yönetmeliği'nin 38’inci maddesinde yapılan değişiklikle, İthalat Rejimi Kararı eki listelerde Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan ülkeler için öngörülen gümrük vergisi oranının aynı listelerde yer alan Diğer Ülkeler sütununda gösterilen gümrük vergisi oranından daha yüksek bir oranda belirlenmiş olması halinde eşyanın Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülke menşeli olduğunu tevsik etmek üzere menşe ülkenin veya ihracatçı ülkenin yetkili makamlarınca düzenlenmiş olan menşe şahadetnamesi ibraz edileceği hüküm altına alınmış ve böylece eşyanın menşeinin ispatı noktasında DTÖ üyesi olmayan ülkelere uygulanan yüksek orandaki vergi belirleyici bir husus olmuştur.

Söz konusu değişikliği bir örnek ile açıklamak gerekirse;

6806.10.00.00.11 GTİP’inde yer alan “Dökme seramik elyaf” ticari tanımlı eşya için İthalat Rejimi Kararı’nda Gümrük Vergisi Oranı tüm ülkeler için %0 olarak belirlenmişken, İthalat Rejimi Kararının eki (II) sayılı sanayi ürünleri listesinde yer alan 68’inci fasıl için belirtilen (1) sayılı dipnot, “(1) DTÖ üyesi olmayan ülkeler (Azerbaycan Cumhuriyeti hariç) için %15 uygulanır.” şeklinde belirtilmiştir.

Bu kapsamda, Azerbaycan Cumhuriyeti hariç DTÖ üyesi olmayan ülkeler için gümrük vergisinin %15 olarak belirlenmiş olması ve yeni gelen hüküm ile birlikte, söz konusu verginin %15 olarak uygulanmaması için ithalata konu eşyanın DTÖ üyesi olan bir ülke menşeli olduğunun kanıtlanması gerekmektedir.

Nihai olarak, İthalat Rejimi Kararı eki listelerde Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan ülkeler için öngörülen gümrük vergisi oranının aynı listelerde yer alan Diğer Ülkeler sütununda gösterilen gümrük vergisi oranından daha yüksek bir oranda belirlenmiş olması hususunda gerekli hassasiyetin gösterilerek taslak beyannamelerin kontrolünün sağlanması, söz konusu durumun varlığı halinde ise, eşyanın Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülke menşeli olduğunu tevsik etmek üzere menşe ülkenin veya ihracatçı ülkenin yetkili makamlarınca düzenlenmiş olan menşe şahadetnamesinin ibraz edilmesi önem arz etmektedir.